Η Ελλάδα, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης που προδιαγράφεται, αναδεικνύεται σε ενεργειακό κόμβο καταλυτικής σημασίας για την επίτευξη αφενός του Ευρωπαϊκού στόχου του netzero έως το 2050, αφετέρου της απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο. Ωστόσο οι προκλήσεις είναι μεγάλες, καθώς ο βαθμός εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα είναι ιδιαιτέρως υψηλός και η απεξάρτηση έρχεται αντιμέτωπη με αγκυλώσεις, εμπεδωμένα συμφέροντα και απουσία εξειδικευμένης γνώσης.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας και τον IRENA, η Ελλάδα κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα – στην 5η θέση ως προς την χρήση πετρελαίου, στην 6η θέση ως προς την χρήση φυσικού αερίου και στη 13η θέση ως προς τη χρήση λιγνίτη και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με τη διαδικασία της απολιγνιτοποίησης να αναστέλλεται προς το παρόν στη βάση της διασφάλισης της ενεργειακής επάρκειας, ο στόχος του netzero απομακρύνεται.

Εντούτοις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλαμβάνει στην Ευρωπαϊκή Ταξινομία υπό όρους τις μονάδες φυσικού αερίου στις επιλέξιμες δαπάνες για την επίτευξη του netzero, χαρακτηρίζοντάς τις πράσινες επενδύσεις, οι πιθανότητες επίτευξης του στόχου αυξάνονται κατακόρυφα. Προϋπόθεση φυσικά είναι η Πολιτεία να αδράξει την ευκαιρία αξιοποιώντας όλες τις διαθέσιμες δυνατότητες, ανοίγοντας το δρόμο για σημαντικές επενδύσεις – υποδομές, οι οποίες θα φέρνουν φυσικό αέριο στην Ελλάδα, το οποίο με τη σειρά του θα κατευθύνεται στα κράτη-μέλη της ΕΕ και την ηπειρωτική Ευρώπη, συμβάλλοντας καταλυτικά στην απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός φυσικού αερίου και η νέα δεξαμενή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Ρεβυθούσα αναμένεται να λειτουργήσουν τους προσεχείς μήνες, η πλωτή δεξαμενή υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη το 2023, ενώ φαίνεται ότι επιταχύνονται και οι διαδικασίες για τον πλωτό τερματικό σταθμό LNG Διώρυγα Gas στους Αγίους Θεοδώρους.

Επιπλέον το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε στα μέσα Μαΐου θετική γνωμοδότηση για την κατασκευή του αγωγού EastMed –επένδυση στην οποία έχει χορηγηθεί τον Μάιο του 2020 το καθεστώς Έργου Εθνικής σημασίας και Δημοσίου Συμφέροντος από τη Βουλή των Ελλήνων- προσδιορίζοντας τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις του έργου. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έφερε εκ νέου στο προσκήνιο τον EastMed, ο οποίος για ένα διάστημα είχε παγώσει, καθώς ο διασυνδετήριος αυτός αγωγός αναμένεται να διασφαλίσει τη σύνδεση των κοιτασμάτων αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας και του Αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ στην ηπειρωτική Ευρώπη, εξασφαλίζοντας πρόσβαση στο κοίτασμα Λεβιάθαν-το 2ο μεγαλύτερο κοίτασμα της περιοχής, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο σημαντικά την ασφάλεια της προμήθειας στην ΕΕ μέσω της διαφοροποίησης τόσο των πηγών όσο και των διαδρομών. Τα 1.900 χιλιόμετρα του αγωγού ακολουθούν υποθαλάσσια όδευση από το Ισραήλ προς την Κύπρο, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης και μέσω της Πελοποννήσου και της Δυτικής Ελλάδας ως τις ακτές της Θεσπρωτίας και την Ιταλία μέσω του αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ.Η ΔΕΠΑ και η ιταλική Edison εργάζονται πυρετωδώς για την προώθηση του έργου, με oμίλους, όπως οι Saipem, Sicilsaldo – Nuova Ghizzoni κ.α. να επιδεικνύουν ήδη τεράστιο ενδιαφέρον για συμμετοχή στην κατασκευή του. Ενώ και η Ιταλική κυβέρνηση φέρεται να θεωρεί κι εκείνη τον EastMed καθοριστικό βήμα στην πορεία απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.

Στενές σχέσεις

Άλλωστε ήδη εδώ και μια δεκαετία ιταλικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται μεταξύ άλλων στον τομέα της ενέργειας έχουν τοποθετηθεί στρατηγικά στον ενεργειακό χάρτη της χώρας. Edison, Enel Green Power, Eni, Snam, Terna μάλιστα φαίνεται ότι σχεδιάζουν να ενισχύσουν την παρουσία τους στη χώρα.

Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς οι ελληνο-ιταλικές επιχειρηματικές σχέσεις είναι πολύ στενές, με την Ιταλία να αποτελεί τον κυριότερο εξαγωγικό προορισμό των ελληνικών προϊόντων, μεταξύ 100 εξαγωγικών προορισμών. «Οι στενοί επιχειρηματικοί δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών είναι αδιαμφισβήτητοι διαχρονικά. Την τελευταία δεκαετία, ο τομέας της ενέργειας στην Ελλάδα και δη της πράσινης και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως μεγάλων φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων και offshore αιολικών πάρκων, συγκεντρώνει το ενδιαφέρον κορυφαίων ιταλικών εταιρειών. Η συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας αναμένεται να ενταθεί το προσεχές διάστημα, τοποθετώντας την Ανατολική Μεσόγειο στο επίκεντρο του ενεργειακού χάρτη και αναδεικνύοντας την Ελλάδα σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο, βασικό κομμάτι στο παζλ της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.

*Το άρθρο γνώμης του Προέδρου του Ελληνο-Ιταλικού Επιμελητήριου Αθήνας Cav. Ιωάννη Τσαμίχα δημοσιεύτηκε στην ειδική έκδοση της Εφημερίδας των Συντακτών για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2022 (4-5 Ιουνίου 2022).

Κατεβάστε την ειδική έκδοση “Βιώσιμη Ανάπτυξη” σε ηλεκτρονική μορφή (.pdf) εδώ: